Żylakami określa się zmienione chorobowo, wydłużone i poszerzone żyły o krętym przebiegu zlokalizowane na kończynach dolnych.
Zaburzenie prawidłowego działania zastawek żylnych prowadzi do cofania się krwi (tzw. refluksu żylnego) i tworzenia się patologicznie poszerzonych żył kończyn dolnych. Złe funkcjonowanie zastawek może nastąpić w wyniki chorób żył takich jak zakrzepica żył głębokich lub negatywnego współdziałania ze sobą czynników genetyczno – środowiskowych (rodzinne skłonności do żylaków, praca zawodowa stojąca, otyłość, podnoszenie ciężarów, ciąża itp.). W pierwszym przypadku mamy do czynienia z żylakami wtórnymi, w których główną przyczyną jest choroba żylna (najczęściej jako zespół pozakrzepowy), w odróżnieniu do żylaków pierwotnych, w których zasadniczą przyczyną jest samoistna, genetycznie uwarunkowana upośledzona odporność naczyń żylnych na rozciąganie ich ścian.
Zaawansowana choroba żył, bez względu na pierwotną przyczynę, prowadzi do objawów niewydolności żylnej. Początkowo objawia się ona zwykle uczuciem ciężkości nóg oraz niewielkimi obrzękami okolicy kostek, które nasilają się pod wieczór. Następnie pojawiają się bóle goleni, skurcze mięśni łydek, a żylaki stają się z biegiem czasu coraz bardziej widoczne. Są to pierwsze sygnały, które winny być impulsem do podjęcia działań profilaktycznych i zasięgnięcia opinii lekarza.
Dalszy postęp zmian nieleczonych, zaniedbanych z czasem prowadzi do nasilonych dolegliwości z obrzękami, stwardnienia skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej oraz charakterystycznych brunatnych przebarwień i stanów zapalnych skóry. W bardzo nasilonych postaciach niewydolności żylnej na łydce, tuż nad kostką, po wewnętrznej stronie goleni, może powstać trudno gojące się owrzodzenie żylne.
Uważa się, że przewlekła niewydolność żylna ma wymiar społeczny, gdyż dotyka ona 40–60% kobiet i 15–30% mężczyzn. Wielu chorych bardzo późno lub wcale nie zgłasza się do lekarza, co prowadzi do powstania powikłań takich jak trudno gorące się owrzodzenia skóry kończyn dolnych.
Leczenie żylaków, w szczególności w fazie niewydolności żylnej jest kompleksowe i uzależnione od przyczyny. Obejmuje ono leczenie zachowawcze (nieinwazyjne) i/ lub operacyjne.
Postępowanie zachowawcze polega na:
- zmianie stylu życia chorego (redukcja nadwagi, uprawianie sportu, zmiana nawyków żywieniowych , unikanie długotrwałego stania lub siedzenia z nogami zgiętymi pod kątem prostym w stawach kolanowych i biodrowych, podnóżek pod stopy, kilkuminutowe przerwy na spacer w czasie pracy, ruch /jogging, spacery, rower, pływanie/, odpoczynek z kończynami uniesionymi i opartymi goleniami na całej ich długości a nie punktowo)
- farmakoterapii: stosowane są głównie preparaty pochodzenia roślinnego: hesperydyna, pochodne rutyny, escyna, ale również preparaty syntetyczne. Zmniejszają często dolegliwości ale nie mają istotnego znaczenia w rozwoju choroby.
- leczeniu uciskowym tj. kompresjoterapii (opaski, podkolanówki, pończochy, rajstopy uciskowe)
lek. med. Brat Błażej Kozłowski OH
Konwent Bonifratrów w Zebrzydowicach
