Nadchodzący sezon jesienno-zimowy skłania rodziców do rozpoczęcia różnorodnych działań, które mogłyby zabezpieczyć ich pociechy przed infekcjami. Najczęstszymi z nich są te dotyczące dróg oddechowych. Sprzyja im nie tylko niekorzystna aura ale też większa niż w czasie wakacji „wymiana” drobnoustrojów między przedszkolakami i uczniami. Nieco później do naszej poradni zgłaszają się rodziny, by szukać sposobów na rozwijające się czy przewlekłe zakażenia dróg oddechowych atakujące dzieci i często także pozostałych domowników.
Wielokrotnie konsultujemy małych pacjentów, którzy niemalże przechodzą z jednej infekcji w drugą. Przyjmują długie serie antybiotyków, które w pewnym momencie nie pomagają i dalej osłabiają odporność. Za infekcjami idzie absencja w zajęciach szkolnych. Zrozumiałą staje się potrzeba szukania alternatywnych metod leczenia i wzmacniania odporności.
Trudno znaleźć idealną i prostą odpowiedź na te oczekiwania, zarówno gdy mówimy o profilaktyce jak i o leczeniu. Mamy bowiem do czynienia z różnymi przyczynami infekcji – wirusy, bakterie, czasem grzyby, dotykają one różnych pięter układu oddechowego – nosa, zatok, uszu, gardła, tchawicy, oskrzeli czy płuc. Liczne są też czynniki osłabiające odporność .– Częściej i silniej mogą chorować alergicy np. leczący się na astmę oskrzelową czy dzieci z przerostem migdałków. Istotny jest też wiek pacjenta. Inne objawy oraz ich konsekwencje mamy u niemowlaków i młodszych dzieci, u których drogi oddechowe są krótsze i węższe a inne u starszych i co za tym idzie przebieg choroby oraz siła z jaką należy ją leczyć jest różna.
Zioła, które stosujemy w naszych poradniach mogą być pomocne w zasadzie w każdym typie zakażeń i na każdym etapie ich rozwoju. Służą one w profilaktyce i w leczeniu jako samodzielne leki lub jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego np. antybiotyków.
Jednym z najbardziej znanych ziół stosowanych w profilaktyce jest jeżówka-(Echinacea), obecna w wielu preparatach, suplementach dostępnych w aptekach. W naszym ziołolecznictwie używamy suchego wyciągu z ziela jeżówki purpurowej –w postaci proszku do rozpuszczania. Stymuluje ona układ immunologiczny. Jednak istotnym zastrzeżeniem jest czas jej stosowania. Nie powinno się jej stosować dłużej niż 2-3 tyg. i najlepiej tylko 2-3 takie serie w roku.
Preparatem łączącym działanie profilaktyczne i zarazem lecznicze na objawy ze strony dróg oddechowych jest Balsam Jerozolimski– nalewka sporządzona z wielu ziół- m.in. mniszka, podbiału, tymianku, rumianku, porostu islandzkiego, omanu, hizopu, mydlnicy.
Pochodzące z nich substancje działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, immunostymulująco, wykrztuśnie. Może on być stosowany nawet u małych dzieci od 2 r.ż. oczywiście po rozcieńczeniu w wodzie i w odpowiednio do wieku dobranej dawce. Stosowany raz dziennie wzmacnia odporność a w przypadku zaistnienia infekcji możemy zwiększyć częstość brania i uzyskiwać efekt leczący przyczyny oraz objawy zakażeń. O jego skuteczności przekonują się już kolejne pokolenia naszych pacjentów.
Nowością w naszym bonifraterskim ziołolecznictwie jest Balsam Jerozolimski w syropie, przeznaczony właśnie dla dzieci, gdzie prócz w/w działań mamy, jak w innych syropach dodatkowe działanie powlekające i wykrztuśne oraz przyjemniejszy smak.
Cennym uzupełnieniem działania Balsamu Jerozolimskiego jest Propolis– czyli nalewka na pszczelim kicie, znana z działań przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybicznych, wzmacniająca odporność. Ale uważać musimy na potencjalne działanie uczulające – i dlatego nie zalecamy jej u małych dzieci i u alergików.
Jeszcze większe możliwości dają nam mieszanki do parzenia, w których łączymy wiele ziół. Uzyskujemy wtedy w zależności od potrzeby kompozycje działające np. przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, wykrztuśnie, wzmacniająco, odtruwająco czy niszczące drobnoustroje.
Oczywiście ich zalecanie jest uzależnione od wieku – raczej nie podajemy ich poniżej 2 r. ż. Przewlekłe stosowanie wymaga zaakceptowania przez dziecko specyficznego smaku ziół, konieczna jest też duża cierpliwość zarówno pijącego jak i rodziców. Dlatego też proponujemy je w sytuacji gdy inne prostsze metody nie przyniosły rezultatu, albo mamy do czynienia z poważniejszymi stanami. Np. w leczeniu infekcji u astmatyków, łączymy zioła zmniejszające objawy alergii -skurcz oskrzeli, duszność, nadmiar wydzieliny z tymi leczącymi samą infekcję. Stosowanie leków ziołowych idzie zwykle w parze z klasycznym leczeniem astmy opartym na lekach wziewnych czy przeciwhistaminowych. Dobre efekty mieszanek uzyskujemy też w przeroście migdałków, gdzie możemy przy dłuższym przyjmowaniu doprowadzić do ich obkurczenia i uniknąć zabiegu operacyjnego. Zioła mogą też być pomocne jako uzupełnienie leczenia antybiotykami np. przy zapaleniu oskrzeli czy płuc, anginie, zapaleniu ucha. Takie leczenie stanowić może bezpieczne przedłużenie terapii i pomóc w utrzymaniu odporności.
Na koniec trzeba powiedzieć, że chociaż nie jesteśmy w stanie ochronić naszych dzieci przed wszystkimi przeziębieniami, to mamy możliwość, by przynajmniej niektórym zapobiec, a pozostałe uczynić mniej uciążliwymi i niebezpiecznymi.
Lek. med. Marcin Samosiej
Poradnia Ziołolecznicza Konwentu Bonifratrów w Łodzi