W czystkach niełatwo się połapać, bo nie ma czegoś takiego jak jeden czystek. Cistus L. czyli czystek to wspólna nazwa rodzaju roślin, należącego do rodziny Cistaceae (posłonkowate, czystkowate) W czystku trudno uściślić ilość gatunków, gdyż łatwo tworzy on mieszańce międzygatunkowe, Właściwości lecznicze poszczególnych gatunków czystka nie są jednakowe, zmienne potrafią być nawet w obrębie jednego gatunku w zależności od rejonu, gleby, czynników pogodowych itd., co czyni tą roślinę tym bardziej intrygującą.
Ogólnie Czystek wzmacnia układ odpornościowy, działa witalizująco, odmładzająco obniżając aktywność enzymu odpowiadającego za rozkład kolagenu. Bogaty w polifenole wykazuje działanie przeciwutleniające, wymiata wolne rodniki, oczyszcza organizm- stąd nazwa czystek, wiąże metale ciężkie, zwłaszcza kadm (wiadomość dla palaczy), zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i nowotworów. Polifenole odpowiedzialne są też za antywirusowe, antybakteryjne, przeciwzapalne i przeciwgrzybicze własności czystka, dlatego może być stosowany m.in. w infekcjach dróg oddechowych, skórnych, trądziku, egzemach, różnego rodzaju grzybicach, drożdżakach (Candida albicans). Zwalcza wirusa opryszczki, półpaśca, pałeczki okrężnicy. Ponadto redukuje nieprzyjemny zapach potu, oczyszcza skórę. Zewnętrznie stosowany do okładów, przemywań skóry oraz płukanek w higienie jamy ustnej i zębów (działa wybielająco). Wzmacnia działanie witaminy C.
Niektóre gatunki czystka wyróżniają się określonymi właściwościami.
Czystek kreteński– Cistus creticus (szary)- ukierunkowany na boreliozę. Działa ochronnie przed zakażeniem borelią, w zakażeniu zaś substancje zawarte w zielu „oklejają” krętki, unieszkodliwiają, nie dopuszczając do rozwoju choroby. Odstrasza kleszcze. Szczególnie aktywny jest olejek eteryczny i ekstrakty tego ziela.
Czystek laurolistny– Cistus laurifolius posiada przede wszystkim właściwości przeciwcukrzycowe i przeciwbólowe. Hamuje wzrost Helicobacter pylori. Stosowany w chorobie wrzodowej żołądka, zaburzeniach trawiennych, chorobach reumatycznych.
Czystek żywicowy, ladanowy– Cistus ladanifer i Czystek szałwiolistny– Cistus salvifolius- hamują rozwój bakteri i grzybów m.in. gronkowca złocistego, Candida, pałeczki okrężnicy, Helicobacter pylori- bakterii odpowiedzialnej za wrzody żołądka, zwiększającej ryzyko nowotworu tego organu.
Czystek siwy– Cistus incanus- ochrania wątrobę i żołądek, stosowany w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, schorzeń wątroby, stanów zapalnych stawów, układu moczowego, oddechowego, skóry. Wykazuje własności hamowania procesu przerostu gruczołu krokowego.
Brat Pio
Konwent Zakonu Bonifratrów w Krakowie