Lasy pełnią wiele istotnych funkcji, między innymi w zagospodarowaniu przestrzennym, stosunkach wodnych, produkcji rolnej oraz kształtowaniu klimatu i krajobrazu. Mają one również pozytywny wpływ na równowagę oraz odporność ekologiczną różnych regionów w kraju, a zwłaszcza tych silnie zurbanizowanych. Do niezbędnych elementów lasu należą między innymi grzyby. Czy warto je spożywać?
Jadalne grzyby w polskich lasach
Grzyby są bardzo smaczne i potrafią zmienić smak każdego dania. Składnik ten jednak może narobić również wiele szkody. Niejadalne odmiany mogą przyczynić się do silnego zatrucia, a nawet śmierci. Właśnie z tego powodu przed samodzielnym zbiorem warto zapoznać się z listą i zdjęciami jadalnych grzybów, które rosną w polskich lasach (i mieć ją zawsze przy sobie w lesie), a już po zbiorach warto zapytać kogoś, kto zna się na grzybach, czy wszystko co zebraliśmy na pewno można bezpiecznie spożyć. Należy zauważyć, że każdego roku kilkadziesiąt osób w Polsce truje się grzybami, co jest spowodowane pomyłkami, najczęściej grzybiarzom amatorom myli się muchomor sromotnikowy z czubajką kanią. Z tego powodu ważna jest edukacja i ostrożność – jeśli nie jesteś pewny z jakim grzybem masz do czynienia, po prostu zrezygnuj z niego.
Istnieje około 14 tysięcy grzybów z czego tylko około 300 jest jadalnych. Do najbardziej cenionych zalicza się:
- borowik szlachetny, borowik sosnowy, borowik usiatkowany, borowik górski, borowik ostrygowaty;
- czubajka kania;
- koźlarz babka, koźlarz czerwony;
- maślak żółty, maślak ziarnisty, maślak pstry;
- mleczaj rydz;
- piaskowiec kasztanowaty, piaskowiec modrzak;
- podgrzybek brunatny;
- purchawka chropowata;
- smardz jadalny, smardz stożkowaty.
Co zawierają grzyby?
Grzyby są niskokaloryczne, w 100 gramach zawierają 50 kalorii świeżej masy. Składają się głównie z wody (70-90%) i białka. Ponadto są bogate w błonnik, który wspomaga pracę układu trawiennego. Niektóre grzyby posiadają także beta-glukany, które stymulują układ immunologiczny i działają przeciwnowotworowo, a także obniżają poziom cholesterolu. Ponadto grzyby zawierają niewielkie ilości cukru (poza boczniakiem, on z kolei zawiera dużą ilość glukozy czy fruktozy i nie tylko), tłuszcze zaś w większość stanowią cenne nienasycone kwasy tłuszczowe. Wykazano również, że spożywanie dwóch porcji grzybów tygodniowo może łagodzić zaburzenia poznawcze u osób starszych nawet o 50%.
Wartości odżywcze grzybów
Jeszcze do niedawna sądzono, że grzyby nie posiadają żadnych wartości odżywczych. Dziś już jednak wiemy, że zawierają cenne witaminy i minerały. Można w nich znaleźć potas, który reguluje ciśnienie krwi i wpływa pozytywnie na koncentrację, a także wapń, żelazo, jod, fosfor, selen i sole magnezu. Grzyby zawierają również witaminy, głównie z grupy B – takie jak witaminy B1, B2 i B3. Warto zauważyć, że w grzybach znajduje się więcej witaminy B2 niż w warzywach. Natomiast borowiki oraz podgrzybki stanowią źródło witaminy D2. Grzyby zawierają także pewną ilość witaminy C, E i B12.
Grzyby azjatyckie o leczniczych właściwościach
Warto wspomnieć także o grzybach azjatyckich, które wykorzystuje się do sporządzania preparatów leczniczych oraz suplementów diety. Najcenniejsze grzyby tego typu to:
- kawaratake,
- maitake,
- shiitake,
- suehirotake,
- reishi,
- yamabushi.
Grzyby te mają silne działanie przeciwnowotworowe i immunomodulacyjne, a także przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, hepatoprotekcyjne, ponadto obniżają zły cholesterol i ciśnienie krwi. Co ciekawe, powyższe grzyby azjatyckie występują również w warunkach naturalnych w Polsce, poza grzybami shiitake. Jednak niektóre z nich znajdują się pod ochroną gatunkową.
Jak zbierać grzyby?
Nie powinno się w żaden sposób wykręcać grzybów, najlepiej wycinać je ostrym nożem tuż przy ziemi. Nie wolno też zbierać ich do foliowych torebek, gdyż mogą się zaparzyć. Najlepiej na grzybobranie zabrać ze sobą wiklinowy kosz, który pozwala im oddychać. Poza tym trzeba również zadbać o swój ubiór – należy mieć zakryte ramiona i nogi, aby uniknąć kontaktu z kleszczami, które mogą spowodować boreliozę. W przypadku takiej ciężkiej choroby jak borelioza leczenie trwa wiele miesięcy, ponadto trudno tę chorobę w ogóle rozpoznać, dlatego też należy szczególnie uważać podczas leśnych spacerów.